اختلالات اشتها به گروهی از بیماری‌های روانی گفته می‌شود که افراد را در هر سن و جنسی تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیماران مبتلا به این نوع اختلال، از رفتارهای غذایی نامنظم به عنوان راهی برای کنار آمدن با موقعیت‌ها یا احساسات دشوار خود استفاده می‌کنند. این رفتار می‌تواند شامل محدود کردن مقدار غذای خورده شده یا مصرف مقداری زیادی غذا به صورت همزمان باشد.
نکته مهمی که در مورد اختلالات اشتها باید بدانید این است که در چنین اختلالی، همه چیز به غذا خوردن مربوط نمی‌شود؛ بلکه آن‌چه بیمار را بیش‌تر تحت تاثیر قرار می‌دهد، احساسات و کنترل آن‌ها است. اگر می‌خواهید با دلایل و عوارض اختلال اشتها یا اختلال خوردن و بهترین راهکارهای رفع مشکلات ناشی از آن آشنا شوید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.
دلایل از دست دادن اشتها
از دست دادن اشتها به حالتی گفته می‌شود که در آن احساس گرسنگی نمی‌کنید یا تمایلی به خوردن غذا ندارید. این وضعیت به سه شکل مختلف در بیماران مشاهده می‌شود:
- داشتن احساس سیری مداوم
- بیزاری از غذا یا لذت نبردن از طعم، بو یا دیدن غذا
- عدم تمایل به خوردن غذا با دیگران
این وضعیت می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی در یک دوره زمانی روی دهد. در هر صورت اگر بیش از یک هفته طول بکشد، نیاز به پیگیری پزشکی خواهد داشت. این نکته را در نظر بگیرید که از دست دادن اشتها با نوعی اختلال خوردن به نام بی‌اشتهایی عصبی تفاوت دارد. در بی‌اشتهایی عصبی، فرد با وجود گرسنه بودن، مصرف غذا را محدود می‌کند. اما در مورد از دست دادن اشتها، هیچ انگیزه و تمایلی به خوردن غذا مشاهده نمی‌شود. پزشکان دلایل متعددی برای از دست دادن اشتها شناسایی کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- تغییرات فیزیکی در بدن مثل احساس درد، جراحت، کاهش یا از دست دادن حس چشایی یا بویایی، دوران نقاهت پس از جراحی و کم آبی بدن
- تغییرات عاطفی در سلامت روان مثل اضطراب، افسردگی، ترس، شوک و…
- ابتلا به یک بیماری مثل سرماخوردگی، مسمومیت غذایی، دیابت، سرطان، زوال عقل یا کم کاری تیروئید
- عوارض جانبی یک دارو از جمله آنتی بیوتیک‌ها، داروهای شیمی درمانی، فلوکستین، آمفتامین‌ها و…
انواع اختلالات اشتهایی
رایج‌ترین اختلالات اشتهایی عبارتند از:
بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی یکی از جدی‌ترین اختلالات روانی است و بعد از مصرف مواد مخدر، بالاترین آمار مرگ و میر را در میان مبتلایان دارد. این بیماران اغلب با ترس شدیدی از اضافه وزن مواجه هستند و این موضوع باعث کاهش شدید مصرف کالری، ورزش بیش از حد و… می‌شود. برخی از این بیماران به طور متناوب پرخوری می‌کنند و سپس با استفراغ یا مصرف داروهای ملین، سعی می‌کنند تاثیر غذا را در بدن کاهش دهند.
پرخوری عصبی
پرخوری عصبی به معنی خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمانی کوتاه است و با احساس از دست دادن کنترل روی نوع و مقدار غذا همراه است. این نوع پرخوری معمولا مخفیانه است و بیمار را با احساس شرم و خجالت مواجه می‌کند. پرخوری عصبی معمولا دوره‌ای است و فرد پس از آن با برخی رفتارهای افراطی سعی می‌کند مصرف غذاهای بیش از حد را جبران کند. این بیماران بیش از حد درگیر افکار مربوط به غذا، وزن و شکل بدن خود هستند که این موضوع به شدت بر احساس آن‌ها نسبت به خود تاثیر می‌گذارد.
اختلال پرخوری
این اختلال از بسیاری جهات شبیه پرخوری عصبی است؛ با این تفاوت که این بیماران پس از خوردن افراطی غذا، از رفتارهای جبرانی برای کاهش تاثیر غذا استفاده نمی‌کنند. این یک رفتار اضطراب‌زا است که می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مثل دیابت، فشار خون بالا، چاقی و بیماری‌های قلبی و عروقی شود.
اختلال در مصرف غذای محدودکننده اجتنابی
این اختلال اشتها که اخیرا توسط پزشکان تعریف شده، به شرایطی گفته می‌شود که در آن، بیمار به نیازهای تغذیه‌ای خود به خوبی پاسخ نمی‌دهد و به دلایل مختلف از یک یا چند ماده غذایی پرهیز می‌کند. برخی از این دلایل شامل بی‌علاقه شدن به خوردن غذا، ترس از خفگی، حالت تهوع یا واکنش آلرژیک، اجتناب از غذا به دلیل بافت یا بوی آن و… است.
بی اشتهایی عصبی غیرمعمول
این نوع بی اشتهایی شامل افرادی می‌شود که در حال حاضر وزن زیادی از دست داده‌اند، اما هنوز از نظر شاخص توده بدنی، کم وزن در نظر گرفته نمی‌شوند. رفتارها و دغدغه‌های این گروه از نظر ترس از چاق بودن به افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی نزدیک است. از آن‌جا که این افراد اغلب تلاش می‌کنند تا با رفتارهای افراطی اقدام به کاهش وزن کنند، معمولا با مشکلات پزشکی مثل ضعف و بی‌حالی، کمبود مواد معدنی و… مواجه می‌شوند.
عوارض اختلال در اشتها
اختلال در اشتها می‌تواند بر سلامت جسم، روان و توانایی عملکردهای مختلف بدن تاثیر منفی داشته باشد. بیش‌تر این اختلالات شامل تمرکز بیش از حد بر وزن، شکل بدن و غذا هستند و منجر به رفتاهای خطرناک غذایی می‌شوند. این رفتارها به طور قابل توجهی بر توانایی بدن برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز خود تاثیر می‌گذارد و می‌تواند به قلب، دستگاه گوارش، استخوان‌ها، دندان‌ها و… آسیب جدی بزند.
همان‌طور که کاهش اشتها می‌تواند جذب املاح و ویتامین‌ها و عملکردهای حیاتی بدن را مختل کند، افزایش بیش از حد آن هم با ورود مقدار زیادی کالری به بدن، فرد را در معرض چاقی، دیابت و مشکلات قلبی قرار خواهد داد. اگر این اختلالات اشتها در سنین کودکی و نوجوانی ایجاد شوند، ممکن است کودکان را با مشکلاتی مثل کمبود یا افزایش شدید وزن، اختلال در رشد و… مواجه کنند.
شناسایی و درمان اختلالات اشتهایی
اختلالات اشتهایی بر اساس علائم و عادات فرد تشخیص داده می‌شوند. اگر پزشک مشکوک به وجود این اختلال شود، از طریق معاینه بدنی، ارزیابی روانشناختی و آزمایش‌های دیگر اقدام به تشخیص دقیق بیماری می‌کند. پس از این که این اختلال در فرد تشخیص داده شد، نوبت به اقدامات درمانی از طریق روش‌های زیر فرا می‌رسد:
تغذیه سالم
مهم نیست به دلیل اختلال اشتها دچار کاهش یا افزایش وزن شده باشید. یک متخصص تغذیه قادر است با ارائه یک برنامه غذایی برای چاق شدن یا لاغر شدن، به روند درمان شما کمک کند و از بروز عوارض ناشی از این اختلال جلوگیری کند. کمک گرفتن از یک دکتر تغذیه به صورت آنلاین می‌تواند راهکار مناسبی برای درمان این مشکلات باشد.
مشاوره آنلاین با دکتر تغذیه و گرفتن برنامه: https://haal.ir/online-medical-advice/nutritionist/
روان درمانی
روان درمانی که شامل درمان شناختی رفتاری و درمان خانواده محور است، یکی از مهم‌ترین بخش‌های رفع اختلالات اشتها به شمار می‌آید. در این روش با کمک روانشناس، دلایل این اختلال شناسایی و اقدامات درمانی جهت رفع آن انجام می‌شود.
دارو درمانی
گاهی روانپزشکان برای کنترل میل پرخوری یا کاهش افکار مرتبط با افزایش یا کاهش اشتها، اقدام به تجویز دارو می‌کنند. داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب می‌توانند به درمان اختلالات مرتبط با خوردن کمک کنند. اگر به دنبال یافتن بهترین روانشناسان و روانپزشکان برای درمان اختلالات اشتها هستید، می‌توانید به سایت haal.ir مراجعه کنید.
بستری شدن در بیمارستان
مشکلات جدی سلامتی از جمله سوء تغذیه شدید ممکن است پزشکان را محبور کند که دستور بستری شدن بیمار در بیمارستان را بدهند. برخی از کلینیک‌ها هم در درمان افراد مبتلا به اختلالات اشتها تخصص دارند و با ارائه راهکارهای درمانی و برنامه غذایی، به این بیماران کمک می‌کنند.
