من هم زمانی لاغر بودم. خیلی لاغر. فقط این هم نبود، من عاشق ورزش کردن بودم، ولی همیشه اندام خیلی لاغری داشتم. امکان نداشت کسی من را بدون لباس ببیند، و هیچوقت در مکان عمومی مانند ساحل و یا استخر عمومی، لباسم را در نمیآوردم. به سختی میتوانستم وزن اضافه کنم. از طلوع تا غروب خورشید میخوردم ولی هیچوقت وزنم تغییری نمیکرد. این روند تا آخر دوران دبیرستان ادامه داشت.
دو سال بعد وقتی ۲۰ سالم شد، زندگیم تغییر کرد. از ۶۵ کیلوگرم لاغر مردنی، به ۸۵ کیلوگرم عضلانی رسیدم. قویتر از آن چیزی که فکرش را میکردم شدم و توانستم با اطرافیانم راحتتر ارتباط برقرار کنم. حالا در این مقاله سعی دارم نکاتی را که در این دو سال آموختم با شما در میان بگذارم. سعی دارم تمرین عضله سازی، هوازی، رژیم غذایی، و حتی مکمل های غذایی که در این مدت استفاده کردم را برای شما بازگو کنم.
اعتراف یک فرد لاغر : راه را اشتباه رفتم
وقتی به آن سالها نگاه میکنم، به راحتی میفهمم چه کاری را اشتباه انجام میدادم و چرا وزن (و عضله) اضافه نمیکردم. دلایل اصلی این فرآیند را در زیر ذکر میکنم:
هوازی بیش از حد: من خیلی ورزش میکردم. خیلی بیش از حد. در طول تابستان از طلوع تا غروب خورشید بیرون از خانه میدویدم، بیسبال و بسکتبال بازی میکردم یا شنا میکردم. وقتی هم که داخل باشگاه بودم، ورزشهای هوازی مختلفی مثل بالا رفتن از پله، بالا رفتن از طناب و یا حتی ایروبیک انجام میدادم. برای من سخت نبود روزانه ۵ کیلومتر بدوم، ۴۵ دقیقه پله بالا و پایین بروم و یا ۴ ساعت بیسبال و بسکتبال بازی کنم. اینها کارهای عادی یک روز من بودند.
پس مشکل اینجاست
قطعاً به خاطر انجام این همه ورزش، بدنی آماده و سالم داشتم ولی مقدار بسیار زیادی کالُری در هر روز میسوزاندم. فکر میکنید میخواهم بگویم که باید به طور کامل ورزش را کنار میگذاشتم؟ به هیچ وجه. ورزشهای هوازی روش بسیار مناسبی برای ارتقا سلامتی است. مشکل در «بیش از حد» انجام دادن این تمرینها است، که با هدف اصلی شما که افزایش وزن است ناسازگاری دارد.
تحقیقات هم نتیجه مشابهی را نشان میدهد.
«نتایج تحقیقات ما نشان می دهد که اثرات تداخل تمرین استقامتی، عامل روش، فرکانس، و مدت زمان تمرین استقامتی هستند.»
این نتیجه، به ما میگوید اگر همزمان با تمرین استقامتی، تمرین هوازی زیادی انجام دهیم، این تمرین هوازی بر روی هدفی که داریم تأثیر زیادی میگذارد. هرچه بیشتر هوازی کار کنیم، ضربه بیشتری به نتیجهای که میخواهیم بدست آوریم میزنیم. اگر هدف اصلیتان افزایش وزن و عضله سازی است، پس نباید تمرین هوازی زیادی انجام دهید. زیرا این تمرینها با هدف شما ناسازگاری دارند. پس به همین دلیل است که باید تمرین هوازیتان را به حداقل برسانید.
اگر فرد خیلی لاغری هستید، تمرینهای هوازی را فقط هفته ۳ تا ۴ مرتبه و ۲۰ تا ۳۰ دقیقه انجام دهید. اگر ورزش دیگری هم انجام میدهید، یا فرد فعالی هستید و نمیتوانید هوازی را کاهش دهید، پس وقت آن رسیده که رژیم غذاییتان را بهبود ببخشید.
به اندازه کافی نمیخورید
بسیاری از افراد لاغر فکر میکنند که به اندازه کافی میخورند، ولی این فقط تصور آنها است. پیشنهاد میکنم به جای این تصور غلط، یک هفته هر غذایی را که میخورید ثبت کنید. عادات غذاییتان را تغییر ندهید، یعنی عمداً کم یا زیادتر از آن چیزی که قبلاً میخوردید، نخورید. در پایان هفته به سراغ غذاهایی که میخوردید بروید و به طور میانگین مقدار کالری که در طول هفت روز گذشته مصرف کردید را بدست آورید. میتوانید از سایتها و کتابهای مختلف برای اندازهگیری میزان کالری مواد غذایی کمک بگیرید.
خب، این عدد چقدر است؟ بیش از ۳۰۰۰ کالری در روز است؟ حدس میزنم کمتر آن چیزی باشد که انتظارش را داشتهاید. افزایش وزن و عضله سازی مانند دیگر اهداف زندگیتان نیازمند تلاش است، یعنی باید زمانی را برای آن در نظر بگیرید تا به هدفتان برسید. اگر میخواهید یک تیم بسکتبال تشکیل بدهید، باید زمانی را به تمرین کردن اختصاص دهید. اگر میخواهید همراه دوستتان Xbox بازی کنید، باید زمانی را صرف بازی کردن کنید تا پیروز شوید.
اگر هم میخواهید وزن اضافه کنید، باید وقت بگذارید و برنامه غذاییتان را بررسی و تصحیح کنید.
هنوز ضعیف هستید
تمرین کردن و تغذیه سالم، روش عجیبی برای عضله سازی نیست. اگر به باشگاه نروید و قوی نشوید، عضلهای هم در کار نخواهد بود. ضعیف و نحیف باقی میمانید، خیلی هم دور از انتظار نیست. وقتی که وزنههای سنگین بلند میکنید، بدنتان را مجبور میکنید تا پاسخی بدهد. برای پاسخ به این تقاضا، عضله سازی میکنید. به شرطی که کم خوری نکنید.
در زمان نوجوانی خیلی بدنسازی کار میکردم، ولی همیشه با همان مقدار وزنه تمرین میکردم، و بعد از هفته و ماهها و سالها نتوانستم عضله سازی کنم. هیچکس به من نگفت بدن سریعاً خود را با مقدار مشخصی وزنه وفق میدهد و عادت میکند، و باید وزن بیشتری به وزنهها اضافه کرد. من همیشه فکر میکردم با همین وزنههای همیشگی میتوانم سرسینه و سرشانهای عضلانی و زیبا داشته باشم.
ورزشهای هوازی راحتترین قسمت هستند. میتوانیم جلوی خودمان را بگیریم و در طول هفته کمتر هوازی انجام دهیم. پس بهتر است برویم سراغ قدم بعدیمان، و یاد بگیریم «چگونه درست و سلامت چاق شویم».
برای چاق شدن چه کنیم؟
خیلی خب، حالا زمان چاق شدن و عضله سازی است. در این مرحله قدم به قدم با شما خواهیم بود و مراحل چاق شدن صحیح و سلامت را توضیح خواهیم داد. در پایان اگر سؤالی داشتید حتماً آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
قدم اول – تحلیل رژیم غذایی فعلی
این مرحله بسیار حیاتی و ضروری است، پس از آن ساده نگذرید و یا با حدس و خطا میزان کالُری روزانهتان را حساب نکنید. حقیقت این است که بیشتر افراد لاغر فکر میکنند به اندازه کافی غذا میخورند، ولی وقتی از آنها پرسیده میشود در روز چقدر کالُری کسب میکنند، نمیدانند. و این ندانستن مشکل اصلی است. اگر نمیتوانید وزن اضافه کنید، باید یک فکری بکنید، و دو انتخاب دارید:
- همین کاری را که تا الآن میکردید ادامه دهید. در این صورت میتوانید حدس بزنید روزانه چقدر کالُری کسب میکنید و امیدوار باشید که نتیجه میگیرید.
- کنترل اوضاع را در دست بگیرید، بدانید چه چیزی میخورید، تغییرات اساسی ایجاد کنید، و حداقل کالُری مورد نیاز روزانه برای خودتان تعریف کنید.
بدیهی است که شمایی که این مقاله را میخوانید، راه دوم تنها انتخابتان است. پس بیایید از همین الآن شروع کنیم. یک دفتر یادداشت، کامپیوتر یا تلفن هوشمند نیاز خواهید داشت. باید یک هفته هرچیزی را که میخورید یا مینوشید یادداشت کنید، و هیچ استثنایی هم وجود ندارد. اگر مقدار دقیق چیزی را که میخورید نمیدانید، طوری یادداشت کنید که بعداً برایتان قابل فهم باشد. به طور مثال:
- یک بشقاب کوچک سیب زمینی
- نصف بسته ماکارونی با گوشت و ذرت
- یک لیوان بزرگ شیر
سپس، میتوانید با استفاده از سایتهای یا نرمافزارهای محاسبهگر کالری برای محاسبه میزان کالری کسب شده در طول یک هفتهتان را محاسبه کنید. برای این کار میتوانید از سایت Calorie King استفاده کنید. هم امکان جستجو مستقیم در سایت را دارید و هم میتوانید از نرمافزار مخصوص موبایل آن استفاده کنید.
ممکن است در ابتدا برایتان پیچیده باشد، ولی به مرور یاد خواهید گرفت چطور دقیق کالریها را محاسبه کنید. نگران نباشید، ممکن است ۱۰۰٪ دقت در محاسبه میزان کالری نداشته باشید، زیرا هدف اصلی ما افزایش دانایی راجع به مواد غذایی است، محتویات و میزان کالری آنها است. حالا، میانگین کالری روزانهتان را حساب کنید. چقدر کالُری در هر روز کسب میکنید؟ آیا این مقدار کمتر از آن چیزی است که انتظارش را داشتهاید؟
قدم دوم – ایجاد تغییرات در رژیم غذایی
حال زمان آن رسیده است که ساختاری برای برنامه غذاییتان تعریف کنید، و مقداری کالُری به آن اضافه کنید. میتوانید از اینجا شروع کنید:
- کالری: ۵۰۰ کالُری به میانگین روزانهتان اضافه کنید.
- پروتئین: مطمئن شوید روزانه حداقل ۱۸۰ گرم پروتئین مصرف میکنید.
- چربیها: ۲۰٪ کالُری روزانهتان باید از چربیهای سالم تأمین شود.
- کربوهیدرات: وقتی میزان پروتئین و چربیهایتان را تنظیم کردید، بقیه کالُری روزانهتان را از کربوهیدراتهای مفید مانند میوهها، سبزیجات، دانهها و … تأمین کنید.
میتوانید روزانه بیش از ۱۸۰ گرم هم پروتئین مصرف کنید و هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد. مطالعات نشان میدهد برای عضله سازی روزانه فقط ۱۵۰ گرم پروتئین نیاز خواهید داشت، ولی به یاد داشته باشید در حال حاضر شما کمبود وزن دارید و بدنتان به سرعت به فرآیند افزایش وزن و عضله سازی پاسخ خواهد داد. به همین خاطر بهتر است کمی بیشتر از میزان مورد نیاز روزانهتان پروتئین مصرف کنید.
میزان بیشتر پروتئین برای کسانی که مشکل کلیه ندارند کاملاً بی ضرر است. مصرف بیشتر پروتئین باعث میشود برنامه غذاییتان را راحتتر به تعادل برسانید و نیاز به استفاده بیش از حد از کربوهیدراتها را نداشته باشید. زیرا خوردن کربوهیدرات زیاد زمانی که بیش از حد احساس گرسنگی نمیکنید کار مشکلی است.
علاوه بر این، یادتان باشد ۲۰٪ چربی که گفتیم هم یک مقدار حداقلی است. چربی میزان زیادی کالُری دارد و هر گرم آن حاوی ۹ کالُری انرژی است، در حالی که کربوهیدراتها و پروتئینها فقط ۴ کالُری انرژی در هر گرم دارند. اینها چه معنی میدهد؟ یعنی با مصرف بیشتر چربیهای سالم، راحتتر میتوانید کمبود کالُریهای روزانهتان را جبران کنید، البته به شرطی که بیش از حداقلهایی که گفته شد، کربوهیدرات و پروتئین را کاهش ندهید.
اگر احساس میکنید که بیش از این نمیتوانید وعدههای غذاییتان را افزایش، میتوانید میزان چربی موجود در غذا را تا ۴۰٪ کالُری مورد نیاز روزانهتان بیشتر کنید.
قدم سوم – هدف گذاری برای افزایش وزن
هدفتان ماهیانه ۱ کیلوگرم افزایش وزن باشد. ممکن است به نظر این مقدار «کم» باشد، ولی با این روش، در یک سال ۱۲ کیلوگرم و در پایان سال دوم ۲۴ کیلوگرم وزن اضافه خواهید کرد. اگر این هدف را دنبال کنید، سخت تلاش کنید و با استفاده از برنامه تمرینی که در قسمت بعدی برایتان ارائه میکنیم، قویتر از الآنتان شوید، افزایش وزنتان بسیار مطلوب خواهد بود. حجم بسیار زیادی از عضله خواهید داشت و بعد از ۲ سال خیلی خوشتیپتر خواهید بود.
ممکن است بعضی از شما بخواهید سریعتر از این وزن اضافه کنید. ولی معمولاً افزایش وزن سریع برابر با افزایش میزان چربی خواهد بود. بدن انسان روزانه مقدار معینی عضله میتواند بسازد. اگر بخواهید به این فرآیند سرعت ببخشید، بیشتر چربیها در بدنتان ذخیره خواهد شد. و این چیزی نیست که دوست داشته باشید.
دو هفته اول
وزنی که در دو هفته اول اضافه میکنید را نادیده بگیرید. زیرا در این مدت مقدار زیادی کربوهیدرات به بدنتان وارد میشود و دستگاه گوارشتان ممکن است نتواند خود را با این وضعیت تطبیق دهد و همچنین مقداری زیادی آب در بدنتان انباشته خواهد شد و وزنتان را بیشتر از مقدار واقعی نشان خواهد داد. پس اصلاً شوکه نشوید. اینها نشانههای انباشت چربی نیست.
بعد از دو هفته، افزایش وزن طبیعی خواهد شد. هفته سوم تا چهارم روزهای اصلی هستند. در طول هفتههای سوم و چهارم مراقب تغییرات زیر در روند افزایش وزنتان باشید:
- کاهش وزن: اخطار!!! ۷۵۰ کالُری انرژی به برنامه روزانهتان اضافه کنید. عددی را که وزنهتان در طول دو هفته اول نشان میدهد نادیده بگیرید، و این تغییر را بر اساس آنچه در هفته سوم و چهارم مشاهده کردهاید ایجاد کنید.
- وزن ثابت: ۵۰۰ کالُری انرژی به برنامه روزانهتان اضافه کنید. در طول هفتههای سوم و چهارم دوباره روند چاق شدنتان را بررسی کنید و اگر نیازمند تغییری بود، آن تغییر را ایجاد کنید تا ماهانه حدود ۱ کیلوگرم وزن اضافه کنید.
- افزایش کند: ۲۵۰ کالُری انرژی به برنامه روزانهتان اضافه کنید. در طول هفتههای سوم و چهارم روند چاق شدنتان را بازبینی کنید و همانطور که گفته شد در صورت نیاز تغییرات جدیدی اعمال کنید تا ماهانه حداقل ۱ کیلوگرم وزن اضافه کنید.
- افزایش بهینه: همین روند را ادامه دهید و هیچ چیز را تغییر ندهید.
- افزایش سریع: اگر خیلی سریع چاق شوید، ۲۵۰ کالُری از برنامهتان حذف کنید و سپس در طول هفتههای سوم و چهارم دوباره روند افزایش وزنتان مورد بررسی قرار دهید.
نکتهای درباره تنقلات
شما جوان، لاغر و از نظر هورمونی بسیار قوی هستید. نباید مقدار زیادی تنقلات مصرف کنید، ولی یادتان باشد کسب ۱۰٪ تا ۲۵٪ کالُری مورد نیاز روزانهتان از تنقلاتی مانند فست فود، چیپس، نوشابههای انرژیزا و یا شیرینیجات صدمهای به شما وارد نمیکند و میتواند در رسیدن به کالُری مورد نیاز، کمکتان کند. ولی هیچ وقت زیاده روی نکنید.
زندگی برپایهی تعادل است. تا زمانی که خوب غذا میخورید و مواد غذایی مورد نیاز بدنتان را به درستی تأمین میکنید، میتوایند هر روز مقدار کمی از این تنقلات هم مصرف کنید. البته فقط مقدار کمی.