مزایا و خطرات رژیم غذایی بدون گلوتن

فروشگاه‌های مواد غذایی، هر روز بیشتر از قبل در قفسه‌هایشان، نان، چیپس، نان پیتزا، کوکی و سایر محصولات فاقد گلوتن می‌چینند. اما آیا حذف کردن گلوتن (نوع پروتئین موجود در غلاتی مانند گندم، چاودار و جو) مزایایی دارد؟ گلوتن، چیزی است که به نان، بافت پرزدار و جویدنی‌اش را می‌دهد که مانند چسب برای کنار هم نگهداشتن غذا عمل می‌کند. اما همچنین، یک مولکول غیر قابل تجزیه است که وقتی توسط شخص اشتباه مصرف شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به فرد وارد کند.

مزایای رژیم غذایی بدون گلوتن

گلوتن، تنها پروتئین موجود در مواد غذایی است که غیر قابل هضم است، و افرادی که از بیماری سلیاک رنج می‌برند، عوارض جانبی ناخوشایندی را بخاطر مصرف آن و در موارد شدیدتر، در تماس با گلوتن تجربه می‌کنند. با توجه به نظر موسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی و کلیه، گلوتن می‌تواند براحتی از مخاط روده عبور کرده و باعث آسیب مزمن، التهاب، تهوع، اسهال، معده درد و استفراغ در افراد مبتلا به سلیاک شود. همچنین شواهد محدودی وجود دارد که نشان می‌دهد ممکن است افراد بدون بیماری سلیاک نیز به گلوتن حساسیت داشته باشند، که باز هم باعث بروز عوارض شده و آنها را مجبور می‌کند با یک رژیم غذایی فاقد گلوتن زندگی کنند.

در حال حاضر، هیچ دارو، درمان، یا علاجی برای درمان موفقیت آمیز هر شکلی از عدم تحمل گلوتن وجود ندارد. اما تا زمانیکه آنها هیچ ماده غذایی حاوی مولکول‌های گلوتن رامصرف نکنند (هم افراد مبتلا به سلیاک و هم افرادی که به گلوتن حساسیت دارند) می‌توانند یک زندگی نسبتا عادی و سالم داشته باشند.

اما آیا حذف گلوتن برای افرادی که مبتلا به سلیاک نیستند یا حساسیت به گلوتن ندارند، مزایایی دارد؟ از سال ۲۰۱۱، صنعت مواد غذایی فاقد گلوتن، به دلیل تقاضای عمومی، بطور قابل ملاحظه‌ای رشد کرده است. براساس یک نظر سنجی جدید، از هر ۵ آمریکایی، یک نفر بطور فعال تلاش می‌کند تا از وارد کردن گلوتن به رژیم غذایی اش اجتناب کند، حتی اگر بیماری سلیاک نداشته باشد.

بر سر اینکه آیا رژیم غذایی فاقد گلوتن در این موارد سالم است یا اینکه می‌تواند برخی پیامدهای ناخواسته ایجاد کند، همچنان بحث وجود دارد. دکتر دنیل لفر، متخصص بیماری سلیاک، استادیار پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد، به انتشارات سلامت هاروارد گفت: این، یک رژیم غذایی محبوب در این روزهاست، اما واقعا بنظر می‌رسد که این رژیم برای بخشی از جمعیت، باعث بهبودی در مشکلات معده و روده می‌شود. یاد گرفتن آنکه چگونه باید بدون گلوتن زندگی کنید، زمان زیادی می‌برد. شما باید مانند یک کاراگاه عمل کنید، برچسب‌های مواد غذایی را بدقت جستجو کنید، و به دنبال گلوتن پنهان باشید!

گلوتن می‌تواند به کم کردن مشکلات گوارشی دردناک کمک کند، اما ممکن است برای کاهش التهاب در بعضی افراد نیز مفید واقع شود. کاهش نشاسته‌ها و کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی می‌تواند به حفظ کاهش وزن یا رسیدن به اهداف وزنی مورد نظرتان کمک کند، اما تا زمانیکه شما سایر غلات سالم را بصورت روزانه مصرف کنید.

خطرات حذف گلوتن

افرادی که تصمیم می‌گیرند بدون داشتن ضرورت پزشکی از گلوتن پرهیز نمایند، در معرض خطر عدم دریافت ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی ضروری قرار می‌گیرند. مایوکلینیک به مصرف کنندگان هشدار می‌دهد که محصولات فاقد گلوتن معمولا آهن، کلسیم، فیبر، ویتامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فولات ناچیزی دارند! رژیم غذایی فاقد گلوتن می‌تواند با خطر ابتلا به سوء تغذیه نیز همراه باشد، زیرا این رژیم به معنای صرفنظر کردن از غلات کامل است. لفر می‌گوید: یک رژیم غذایی آمریکایی معمولی، دارای کمبود فیبر است، و اگر گندم کامل را از آن حذف کنید، مشکل بدتر هم می‌شود!

برای جبران این کمبود فیبر، شما باید خودتان را به خوردن سایر غلات مانند برنج قهوه‌ای، کوینولا، میوه‌ها، سبزیجات، و یا حبوبات خاص متعهد نمایید. گلوتن در رژیم غذایی معمولی، تقریبا در همه جا وجود دارد، که همین امر باعث می‌شود حذف کردنش کار دشواری باشد.

با توجه به نظر دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد، نان‌های بدون گلوتن ساخته شده با برنج سفید، تاپیوکا و سایر آردها، روز به روز رواج بیشتری پیدا می‌کنند، اما مانند بسیاری از نان‌های حاوی گندم و غلات، معمولا با ویتامین‌های گروه B غنی نمی‌شوند.

لفر می‌گوید: یاد گرفتن آنکه چگونه بدون مصرف گلوتن زندگی کنید، به زمان زیادی نیاز دارد. گلوتن در همه جا و در هر چیزی وجود دارد. از سبزیجات منجمد گرفته تا سس‌های سویا و برخی داروها. بعنوان مثال برخی از مواد تشکیل دهنده‌ای که به آنها طعم دهنده‌های طبیعی گفته می‌شود، از جو، بعنوان پایه استفاده می‌کنند. علاوه بر این، مواد تشکیل دهنده‌ای که ما برای جایگزین کردن گلوتن از آنها استفاده می‌کنیم، گاهی اوقات به تولید غذاهای فاقد گلوتنی منجر می‌شوند که بی مزه یا نچسب (غیر جذاب) هستند. به همین دلیل، بسیاری از این محصولات حاوی میزان بالاتری از قند، نمک و سایر افزودنی‌ها برای خوش طعم کردن آنها هستند.

حرف آخر: رژیم‌های غذایی فاقد گلوتن، لزوما به این معنا نیستند که شما یک مسیر سالم‌تر را برای زندگی‌تان انتخاب کرده اید. چرا که در حقیقت خودتان را در معرض خطر محروم ماندن از مواد مغذی ضروری قرار داده‌اید. گذشته از آن، داشتن چنین رژیم‌هایی آسان نیست. به همین دلیل افرادی که تصمیم دارند گلوتن را حذف کنند، باید قبل از انجام این کار با یک متخصص پزشکی مشورت نمایند.